2015-2016 10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 117

10. SINIF TÜRK EDEBİYATI CEVAPLARI NOVA YAYINLARI 117.SAYFA

6. a) Kitabınızdaki gazelin ilk beytinde geçen “ciğeri” kelimesinin sözlükteki ilk (temel) anlamıyla kullanılıp kullanılmadığını belirtiniz. Bu söz sanatının adını belirtiniz. Şiirden bu tarzda kullanılmış kelimelere örnekler veriniz.

CİĞER KELİMESİ İLK ANLAMIYLA KULLANILMAMIŞTIR.FELEĞİN KANDİLİ İFADESİYLE "GÜNEŞ" KASTEDİLMİŞTİR. GÜNEŞİN CİĞERİ İFADESİYLE GÜNEŞ BİR İNSANA BENZETİLMİŞ VE TEŞHİS SANATI YAPILMIŞTIR.

ŞİİRDEKİ DİĞER SÖZ SANATLARI:

• Açık İstiare: Gökyüzü kandili ifadesiyle “güneş” kastedilmiştir. Kendisine benzetilen (gökyüzünün kandili) söylenmiş, benzeyen (güneş) söylenmemiş.

• Hüsn-i Talil: Gökyüzü kandilinin ciğeri döne döne yandı diyerek güneşin dünya etrafında döndüğü ifade edilmiş ve bunu şairane bir nedene bağlamış. (O dönemlerde güneşin dünya etrafında döndüğü sanılıyordu.) Aşık öyle bir ah çekmiş ki güneş döne döne yanıyor.  Ayrıca güneşin aydınlığının da ciğerinin yanmasıyla gerçekleştiği ifade edilerek

•Kinaye: Güneşin tutuşması gökyüzünde güneşin ışık saçmasıdır. Ciğeri yakmak hem güneşin ortasıdır hem de çok üzülmek, dert çekmek anlamındadır.

• Kinaye: “Döne döne” hem gerçekten güneşin dönmesini hem de defalarca tekrar tekrar çok üzülmeyi anlatmak için kullanılmıştır.

• Teşhis: Gökyüzünün kandilinin ciğeri derken kişileştirilmiştir.

• Tekrîr: Döne döne kelimesinin tekrarı ile bu sanat yapılmıştır.

b) Aşağıdaki tabloya söz sanatlarının özelliklerini yazınız.

c) Üçüncü beyitte geçen sevgilinin saçı (zülüf imgesi) karanlıktır ve âşığı harap etmiştir. Buradaki söz sanatının adını söyleyiniz.

TENASÜP SANATI YAPILMIŞTIR. ZÜLÜF (SEVGİLİNİN SAÇI) ŞAM KELİMESİNİN ANLAMI DA KARANLIK DEMEKTİR. BUNLAR ARASINDA İLGİ KURULMUŞTUR.

ç) Şiirdeki diğer imgeleri de bulunuz.

• Âhımın kıvılcımları

■ felek kandilinin ciğeri

■ gümüş bedenli

• Zülfünün şamıyla

• gönül mısrının harap olması

■ güvercinin döne döne haber ulaştırması

• aynaların sevgilinin yolunu gözlemesi

• Sevgilinin kapısı, bulunduğu yer Kâbe’ye benzetilmesi

d) Şiirdeki imge ve söz sanatlarının metinde nasıl bir işlevi olduğunu belirtiniz.

 

İMGELER VE SÖZ SANATLARI ANLATIMIN DAHA ETKİLEYİCİ OLMASINI SAĞLAR, ÇAĞRIŞIMLAR UYANDIRARAK FARKLI ANLAMLAR KAZANDIRIR.

e) Şiirin son beytinde Necâtî Bey’in adı kullanılmıştır. Şairin bunu kullanma amacı nedir? Belirtiniz.

Divan şiirinin bir geleneği olarak şair son beyitte mahlas( takma ad) kullanmıştır.

7. Divan şiirinin hedeflediği okuyucu kitlesinin özelliklerini söyleyiniz.

DİVAN ŞİİRİNİN HEDEFLEDİĞİ OKUYUCU KİTLESİ YÜKSEK ZÜMRE ADI VERİLEN MEDRESE EĞİTİMİ GÖRMÜŞ, ARAPÇA VE FARSÇA BİLEN, ŞİİRDEN VE SANATTAN ANLAYAN KİŞİLERDİR.

 

8. Kitabınızdaki şiirin temasına, yabancı şiirlerde, film senaryolarında da rastlanabilir mi? Tartışınız. Sonuçtan hareketle divan şiirinin evrensel ve insana özgü olan temaları nasıl dile getirdiğini açıklayınız.

RASTLANABİLİR , AŞK TEMASI EVRENSELDİR ŞAİR BU TEMAYI KENDİ DUYUŞ, DÜŞÜNÜŞ VE ANLAYIŞI DOĞRULTUSUNDA KURMACA BİR GERÇEKLİK İÇİNDE DİLE GETİRMİŞTİR.

9. Okuduğunuz metinde şairin sevgiliyi anlatırken çevresindeki dünyayayla ilgili izlenim, gözlem ve sezgisini; kişisel duyarlılığını nasıl yansıttığını belirtiniz.

ŞİİRDE KİŞİSEL DUYARLILIK , İZLENİM VE GÖZLEMELERE YER VERİLMİŞTİR.ŞAİR DIŞ DÜNYADAKİ NESNELERLE SEVGİLİ ARASINDA BAĞLANTI KURMUŞTUR. BUNU YAPARKEN DE İMGE VE SÖZ SANATLARDAN YARARLANMIŞTIR.

10. Şiirin yan anlam bakımından zengin olup olmadığını açıklayınız.

ŞİİR YAN ANLAM BAKIMINDAN OLDUKÇA ZENGİNDİR.

11. Günümüz şairlerine ait sınıfa getiriniz aşk konulu şiiri okuyunuz. Necâtî’nin gazelinde anlatılan duygu ve düşüncelerin okuduğunuz şiirde nasıl ifade edildiğini belirtiniz.

12. Kitabınızdaki şiirden Arapça ve Farsça kelimelere örnekler veriniz. Bu kelimelerin şiirde kullanılma nedenini açıklayınız.

Şerer: kıvılcımlar, Sipih: gökyüzü, felek  - Ber-dâr olmak: asılmak, darağacına çekilmek.

Cân u ser: başı ve canı - Raks: dans, oynamak - Sîm: gümüş -Sîm-ber: gümüş tenli, bedenli –leyl: gece -  Nehar: gündüz

BU KELİMELERİN ŞİİRDE KULLANILMA NEDENİ

1. Divan edebiyatı geleneği

2. O dönemdeki dil anlayışı

3. Aruz ölçüsünün etkisi

4. İran ve Arap edebiyatlarının etkisi

13. Şiirde aktarılan duygular hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

14. Şiiri okurken neler hissettiğinizi açıklayınız.

15. Okuduğunuz şiirin, kaleme alındığı dönemin zihniyetiyle ilişkisini açıklayınız.

Necati Bey’in bu şiiri divan edebiyatı geleneği doğrultusunda yazılmıştır. Arap ve İran edebiyatlarının etkisi vardır. Dönemin diğer şairlerine göre daha sade bir dille yazılmıştır. Mahallileşme akımının ilk izlerinin onun şiirlerinde görebiliriz.

16. a) Necâtî Bey hakkında yaptığınız araştırma ve kitabınızdaki şiirden yararlanarak şairin edebî ve fikrî yönüyle ilgili çıkarımlarınızı aşağıya yazınız.

b) Necatî Bey’in fikrî ve edebî özellikleriyle incelediğiniz gazel arasında bağlantı kurunuz.

GAZEL NECATİ BEYİN FİKRİ VE EDEBİ ÖZELLİKLERİYLE UYUMLUDUR.NECATİ BEY MAHALLİLEŞME AKIMININ ÖNCÜLERİNDEDİR, DİĞER DİVAN ŞAİRLERİNE GÖRE DAHA SADE BİR KULLANMIŞTIR.GAZELLERİNDE HAYAL UNSURUNU İKİNCİ PLANA ATARAK GÖZLEME BÜYÜK ÖNEM VERMİŞTİR.BU GAZELİNDE DE BU ÖZELLİKLERİ GÖRMEKTEYİZ... O DÖNEM ŞİİRİNE CANLILIK GETİRMİŞTİR.